Huyết áp giảm sau bữa ăn

Nhiều người phàn nàn về các triệu chứng bất thường sau khi ăn như hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, té ngã, ngất xỉu. Đây là những dấu hiệu của tình trạng tụt huyết áp sau ăn, một căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ.

1. Tại sao huyết áp lại giảm sau khi ăn?

Quá trình tiêu hóa và hấp thụ của cơ thể con người là một quá trình phức tạp, hệ thần kinh, tuần hoàn và nhiều cơ quan khác ngoài tiêu hóa còn chịu sự tác động phối hợp của các cơ quan thụ cảm. Sau khi ăn, cơ thể huy động nhiều máu hơn đến dạ dày và ruột non vì chúng cần nhiều năng lượng hơn để hấp thụ.

Về vấn đề này, tim sẽ làm việc nhiều hơn bằng cách tăng tần suất co bóp, và các mạch máu xung quanh sẽ co lại để đảm bảo duy trì mức huyết áp bình thường và đảm bảo tưới máu cho các cơ quan quan trọng. Yếu, đặc biệt là não. Những khiếm khuyết trong bất kỳ phần nào của quá trình tự điều chỉnh này có thể là nguyên nhân gây tụt huyết áp sau bữa ăn.

Trong một số trường hợp, hoạt động bù trừ của hệ tuần hoàn vẫn chưa đủ để lập lại cân bằng nên lượng máu lên não bị giảm dẫn đến các biểu hiện của tụt huyết áp sau ăn như hoa mắt, chóng mặt, ngất xỉu.

Một số trường hợp khác, người bệnh mắc các bệnh liên quan đến thần kinh, như di chứng tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, tổn thương tủy sống ảnh hưởng đến hệ thần kinh ngoại biên hoặc rối loạn chức năng trung tâm tuần hoàn cũng có nguy cơ bị tụt huyết áp sau ăn.

Trung tâm kiểm soát huyết áp ở tuyến thượng thận hoạt động không tốt dẫn đến việc điều chỉnh huyết áp không phù hợp với những thay đổi của cơ thể.

Hệ thống baroreceptor trong mạch máu và dạ dày trong cơ thể không còn nhạy cảm với sự thay đổi của áp suất và do đó làm giảm hoạt động truyền tín hiệu đến thần kinh và hệ tuần hoàn. Cơ chế co thắt mạch máu nhỏ ngoại vi và bù tăng nhịp tim sau ăn chưa được thực hiện hiệu quả dẫn đến hạ huyết áp sau ăn. Cơ chế này thường thấy trong rối loạn chức năng tự chủ ở bệnh nhân đái tháo đường hoặc bệnh Parkinson.

Một số yếu tố khác liên quan đến hạ huyết áp sau ăn đã được chứng minh là yếu tố di truyền, tổn thương mạch máu do giảm độ đàn hồi hoặc tình trạng mạch máu bị xơ cứng ở người cao tuổi.

Người bệnh có dấu hiệu bị tiểu đường

2. Triệu chứng tụt huyết áp sau bữa ăn

Các triệu chứng lâm sàng chính của hạ huyết áp sau ăn là hoa mắt, chóng mặt hoặc mệt mỏi. Ngất là một triệu chứng do huyết áp thấp gây ra.

Đo huyết áp trước và sau khi ăn có thể phát hiện tình trạng tụt huyết áp. Nói chung, khi huyết áp giảm sau khi ăn, số đo huyết áp tâm thu (giá trị lớn hơn trong số đo huyết áp) thay đổi nhiều hơn. Nếu tụt huyết áp không liên quan đến chế độ ăn, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được tầm soát các bệnh lý khác liên quan đến bệnh van tim, mất nước, bệnh tuyến giáp, thiếu máu, thiếu vitamin B12, thai nghén.

Thiếu vitamin B12 có thể làm giảm huyết áp sau khi ăn

3. Chẩn đoán hạ huyết áp sau bữa ăn

Trước khi đưa ra chẩn đoán, bác sĩ sẽ thăm dò các thông tin liên quan đến tiền sử bệnh và các triệu chứng lâm sàng. Người bệnh nên tự theo dõi huyết áp tại nhà, cung cấp cho bác sĩ những thông tin cần thiết và chú ý trị số huyết áp sau bữa ăn. Nên đo đầy đủ huyết áp trong trị số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương ở các khoảng thời gian khác nhau sau khi ăn (từ 15 phút đến 2 giờ sau khi ăn). Hơn 70% trường hợp hạ huyết áp sau ăn xảy ra trong vòng 30 đến 60 phút sau khi ăn.

Khi huyết áp tâm thu (một giá trị huyết áp lớn hơn) giảm ít nhất 20 mmHg trong vòng 2 giờ sau khi ăn, có thể nghi ngờ hạ huyết áp sau ăn. Nếu huyết áp trước bữa ăn của bạn ít nhất là 100 mmHg và huyết áp của bạn là 90 mmHg trong vòng 2 giờ, bác sĩ sẽ chẩn đoán hạ huyết áp sau ăn.

Một số xét nghiệm trong phòng thí nghiệm có thể loại trừ các nguyên nhân khác gây ra thay đổi huyết áp, bao gồm:

• Công thức máu toàn bộ để phát hiện thiếu máu
• Kiểm tra lượng đường trong máu
• Điện tâm đồ để phát hiện rối loạn nhịp tim
• Siêu âm tim đánh giá đặc điểm cấu trúc và chức năng của cơ tim.

Siêu âm tim giúp chẩn đoán hạ huyết áp sau ăn

4. Biến chứng tụt huyết áp sau bữa ăn

Các biến chứng nghiêm trọng nhất liên quan đến hạ huyết áp sau ăn là ngất và chấn thương sau đó. Bệnh nhân kiệt sức, ngất xỉu gây ngã, gãy xương, bầm tím, hoặc các chấn thương khác. Nguy hiểm hơn nữa là mất ý thức khi đang lái xe và vận hành máy móc. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, lượng máu cung cấp cho hệ thống não bị giảm sút có thể dẫn đến nhồi máu não.

Nhìn chung, hạ huyết áp sau ăn thường là một rối loạn lành tính thoáng qua. Nếu huyết áp quá thấp, người bệnh có thể bị sốc hoặc suy các cơ quan.

5. Ngăn ngừa tụt huyết áp sau bữa ăn

Hiện nay vẫn chưa có một phương pháp nào được cho là có thể giải quyết triệt để tình trạng tụt huyết áp sau khi ăn. Đối với tình trạng tụt huyết áp sau ăn, bệnh nhân nhận được nhiều lời khuyên phòng ngừa hơn là lời khuyên điều trị. Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp để ngăn ngừa huyết áp tụt sau khi ăn:

• Chế độ ăn được chia thành nhiều bữa trong ngày: nếu bạn ăn quá no một lúc sẽ khiến bụng bạn phình ra và bạn sẽ phải làm việc nhiều hơn. Điều này đòi hỏi phải huy động một lượng máu lớn hơn để đáp ứng hiệu suất cao dẫn đến nguy cơ tụt huyết áp tăng cao.
• Người huyết áp thấp sau bữa ăn nên ăn thành nhiều bữa nhỏ và thường xuyên trong ngày thay vì ăn 3 loại thực phẩm chủ yếu như những người bình thường khác.
• Uống nước trước bữa ăn: Bổ sung khoảng 200 – 300 ml nước trước bữa ăn sẽ khiến người bệnh có cảm giác no nhanh hơn do dạ dày vận động nhanh hơn. Nhờ đó, lượng thức ăn đi vào hệ tiêu hóa giảm đi, quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng sau khi ăn diễn ra suôn sẻ hơn. Dạ dày và ruột non không đòi hỏi nhiều năng lượng nên giảm được khả năng bị tụt huyết áp sau khi ăn.
• Tránh dùng nhiều cơm, bánh mì, nước ngọt có ga, thực phẩm giàu chất bột đường. Những thực phẩm này được tiêu hóa và hấp thụ nhanh chóng trong hệ tiêu hóa, do đó nhu cầu năng lượng cũng tăng lên, làm tăng nguy cơ hạ huyết áp sau khi ăn.
• Nghỉ ngơi ở tư thế ngồi hoặc nằm sau khi ăn: Thời gian huyết áp dễ tụt nhất là sau khi ăn khoảng 30 đến 60 phút. Khi đó, nghỉ ngơi ở tư thế ngồi hoặc nằm trong giai đoạn này đều có tác dụng ngăn ngừa tình trạng tụt huyết áp.
• Mặc dù không có cách chữa trị dứt điểm hoàn toàn bệnh huyết áp sau khi ăn, nhưng hoàn toàn có thể ngăn ngừa bệnh này bằng một số lưu ý nhỏ trong chế độ ăn uống và lối sống.

Địa chỉ văn phòng: 263/4 Nguyễn Văn Đậu, Phường 11, Quận Bình Thạnh, TPHCM.

Điện thoại: 0901 33 76 76

Email: lipitrix@gmail.com

Website: lipitrix.com